Το τραμ Πατρών ήταν σύστημα αστικής συγκοινωνίας σταθερής τροχιάς που λειτούργησε στην Πάτρα από το 1902 έως το 1917.Το τροχιοδομικό δίκτυο της Πάτρας ήταν εξ αρχής ηλεκτροκίνητο, το πρώτο στην Ελλάδα (τα υπόλοιπα ως τότε ήταν ιππήλατα ή ατμήλατα), και γι' αυτό τον σκοπό είχε κατασκευαστεί εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος στην συνοικία Ιτιές, νότια και έξω απο την πόλη.
Είχε δύο διαδρομές: η πρώτη, της κάτω πόλης, ξεκινούσε απο την συνοικία του Αγίου Διονυσίου, ακολουθούσε κατα μήκος την οδό Αγίου Ανδρέου και τερμάτιζε στις Ιτιές.Το μήκος της ήταν 5,3 km.
Η δεύτερη διαδρομή, της άνω πόλης, ξεκινούσε και αυτή από την συνοικία του Αγίου Διονυσίου, ακολουθούσε την οδό Αγίου Ανδρέου και έστριβε στην οδό Δ. Γούναρη, ακολούθως στην οδό Αγίου Γεωργίου και Γερμανού και τερμάτιζε στην πλατεία Ταμπαχάνων. Το μήκος της ήταν 1,7 km.
Υπήρχαν δύο είδη αμαξών: αυτοκινούμενες και ρυμουλκούμενες. Το πλάτος τους ήταν 2 m και το μήκος τους 6 m.
Η τροφοδοσία συνεχούς ρεύματος γινόταν με εναέριο χάλκινο καλώδιο, το οποίο βρισκόταν σε ύψος 6 μέτρων πάνω από τις σιδηροτροχιές.
Τα εγκαίνια του δικτύου έγιναν στις 7 Απριλίου 1902 στο εργοστάσιο ρεύματος της εταιρείας με την παρουσία όλων των τοπικών αρχόντων και των ξένων προξένων.
Από την έναρξη της λειτουργίας του τραμ σημειώθηκαν πολλά ατυχήματα. Πάρα πολλά από αυτά ήταν θανατηφόρα, καθώς πολλοί πολίτες πηδούσαν στις άμαξες ενώ αυτές κινούνταν. Πολλά ατυχήματα γίνονταν και με κάρα τα οποία έμπαιναν στην πορεία του τραμ.
Το τραμ στις Ιτιές/photo palia patra
Στάση τραμ στον Άγιο Ανδρέα/photo paliapatra.gr
Η ΠΡΩΤΗ ΔΟΚΙΜΗ
Τις 15 Μαρτίου 1902 το πρωί έγινε η πρώτη δοκιμή κυκλοφορίας τραμ. Ένα βαγόνι με επιβάτες μόνο τεχνικούς της Εταιρείας ξεκίνησε από την είσοδο του εργοστασίου και από την οδό Αγίου Ανδρέου έφθασε στην αγγλικανική εκκλησία. Προχωρούσε με βραδύ ρυθμό και συχνές στάσεις για τεχνικούς ελέγχους. Όταν περνούσε έξω από το «Λεσχίδιον», οι θαμώνες του ιστορικού καφενείου βγήκαν στο πεζοδρόμιο και χειροκροτούσαν. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας έγινε δοκιμαστική διαδρομή από το εργοστάσιο έως τα Ταμπάχανα. Στη διάρκεια της το βαγόνι εκτροχιάστηκε τρεις φορές σε ισάριθμες στροφές: α) Από την Αγίου Ανδρέου στην Καλαβρύτων, β) Από την Καλαβρύτων στην Αγίου Γεωργίου, γ) Από την Αγίου Γεωργίου στην Γερμανού. Διαπιστώθηκε ότι στα σημεία αυτά ήταν ελαττωματικές οι κλίσεις των σιδηροτροχιών. Έγιναν οι απαραίτητες διορθώσεις και η νέα δοκιμή τις 27 Μαρτίου ήταν απολύτως επιτυχής, χωρίς να παρουσιασθεί κανένα πρόβλημα.
Δοκιμή πορείας τού πρώτου βαγονιού, 1902/ photo paliapatra.gr
Η εκμετάλλευση του τροχιοδρόμου διακόπηκε το 1917 για άγνωστους λόγους. Εικάζεται ότι οφείλεται στην αδυναμία του δικτύου ηλεκτροδότησης της περιοχής να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες σε ηλεκτρικό ρεύμα.
Από το 1921 ο δήμος προσπάθησε να λύσει το πρόβλημα των συγκοινωνιών αρχικά με την επαναλειτουργία του τραμ που δεν καρποφόρησε, κι έπειτα με προσπάθεια ιδρύσεως εταιρείας.
Το 1934 η Πάτρα εντάχτηκε στον νόμο 6033 και οι συγκοινωνίες της πόλης ανατέθηκαν σε τοπικό υπηρεσιακό συμβούλιο αυτοκινήτων σύμφωνα με τον νόμο.
Οι πρώτες γραμμές ήταν τρεις αστικές και οκτώ που εξυπηρετούσαν τα κοντινότερα προάστια: α) Άγιος Διονύσιος - Σύνορα με 17 λεωφορεία β) Πλατεία Γεωργίου Α΄ - Προσφυγικά με 4 λεωφορεία γ) Σκαγιοπούλειο - Α' νεκροταφείο με 3 λεωφορεία
Γραμμές προαστίων : Πάτρα - Μποζαίτικα με 7 λεωφορεία, Πάτρα - Ρίο με 7 λεωφορεία ,Πάτρα - Μιντιλόγλι με 2 λεωφορεία , Πάτρα - Ροίτικα με 2 λεωφορεία , Πάτρα - Εγλυκάδα ένα λεωφορείο , Πάτρα - Σαραβάλι ένα λεωφορείο, Πάτρα - Μπεγουλάκι ένα λεωφορείο , Πάτρα - Τερψιθέα ένα λεωφορείο.
πηγή φωτογραφίας: hbusoldtimers.blogspot.gr
Πριν απο μια εξαετία έγιναν μελέτες για τη βιωσιμότητα λειτουργίας του τραμ και πάλι στη Πάτρα. Μάλιστα τον Απρίλιο του2010είχε παρουσιαστεί η μελέτη σκοπιμότητας σε ειδική εκδηλωση απο το Δήμο Πατρέων.
Η χάραξη που είχε επιλεγεί στη μελέτη συνέδεε το Πανεπιστήμιο με το κέντρο της Πάτρας και το ΤΕΙ και διέρχεται από τις οδούς ΝΕΟ-Μαιζώνος και Ρήγα Φεραίου (η διαδρομή χωρίζεται), Σμύρνης και Καλαβρύτων.
Ο προϋπολογισμός ειχε υπολογιστεί σε συνολικά 260 εκ ευρώ για τη γραμμή,το αμαξοστάσιο και τα 14 οχήματα. Η μελέτη προέβλεπε το 2025 να μεταφέρονται στη συνολική ωριαία κυκλική διαδρομή από το τραμ περί τους 45.000 επιβάτες την ημέρα, περίπου (4.500 επιβάτες τις ώρες αιχμής) . Τοτε μάλιστα είχε αναφερθεί πως άν όλα πήγαιναν...καλά και υπήρχε χρηματοδότηση και δημοπράτηση μέσα σε δυο χρόνια (μέχρι το 2012 δηλαδή) το τραμ, θα ήταν έτοιμο... το 2015!!!
Έγιναν σκέψεις για υλοποίηση του έργου μέσω σύμπραξης με ιδιωτικά κεφάλαια αλλά η παραπαίουσα οικονομία της χώρας δεν άφησε τελικά σοβαρές ελπίδες να προχωρήσει κάτι τέτοιο αν και αρχικά είχε εκδηλωθεί ενδιαφέρον από ιδιωτικές εταιρείες κι έτσι απο τότε το έργο παραμένει στα συρτάρια...
Η τελευταία και πιο πρόσφατη επανεμφάνιση του τραμ στους δρόμους της Πάτρας έγινε στο καρναβάλι του 2015, ...καρναβαλική αδεία. Ο λόγος για το άρμα του γκρουπ "déjà Vu, 1902" , το οποίο ηταν πιστή αντιγραφή του τραμ!
