Θέλετε να πάμε ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο, στο πρώτο μεταπολεμικό Πατρινό Καρναβάλι η επιτυχία του οποίου έπαιξε σημαντικό ρόλο στην άνθιση και στην εξέλιξη του θεσμού, όπως γράφει και ο Νίκος Ε. Πολίτης, στο βιβλίο του «Το Καρναβάλι της Πάτρας»;
Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του βιβλίου αυτού, πάμε στο 1951. Είναι η χρονιά που γίνεται το πρώτο μεταπολεμικό καρναβάλι της Πάτρας, καθώς όλα τα έτη που είχαν μεσολαβήσει, κατά την διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου και τον Εμφύλιο που ακολούθησε το καρναβάλι είχε πάψει να υφίσταται ως θεσμός.
Υπήρχε όμως ως ιδέα και αγάπη στο μυαλό και στις καρδιές των Πατρινών. Εποχές δύσκολες και εκείνα τα χρόνια, με τον λαό να υποφέρει, με τους νέους να κάνουν ουρές έξω από τα εργοστάσια για να βρουν δουλειά και φυσικά με τις πληγές του εμφύλιου πολέμου να μην έχουν επουλωθεί.
Η ιδέα για την επαναφορά του Πατρινού Καρναβαλιού και μάλιστα ως οργανωμένου θεσμού, ακουγόταν ως ύβρις μπροστά στην δυστυχία και την φτώχεια που αντιμετώπιζε τότε ο λαός της Πάτρας (αλήθεια μας θυμίζει κάτι;)
Δύο μουσικά σωματεία της Πάτρας, όμως ο «Ορφεύς» και η «Πατραϊκή Μανδολινάτα», αναλαμβάνουν την πρωτοβουλία, παρά τις αντιδράσεις. Το χρονογράφημα του Χριστόφορου Μουρτίδη δημοσιευμένο στην εφημερίδα «Νεολόγο» στις 5 Ιανουαρίου του 1951 που μιλά για την ανάγκη δημιουργίας και επαναφοράς του καρναβαλιού, γιατί ο λαός έχει ανάγκη να χαρεί και να κοντράρει την δυστυχία του, προκαλεί αίσθηση.
Η συγκέντρωση που έγινε μετά από πρωτοβουλία του προέδρου της Αχαϊκής Εταιρίας Ανδρέα Σαμούρη για τον σκοπό αυτό, καλώντας συλλόγους, φορείς και μέλη της δημοτικής αρχής δεν είχε αποτέλεσμα.
Παρόλα αυτά τα μέλη των δύο μουσικών σωματείων που είχαν και την αρχική ιδέα, κατάφεραν βρήκαν τους χορηγούς, προχώρησαν τις όλες διαδικασίες, βρίσκοντας μεγάλη ανταπόκριση από ιδιώτες, αλλά και από τα καταστήματα διασκέδασης.
Η πρώτη αποκριάτικη χορεσπερίδα γίνεται από το αθλητικό σωματείο «Αχιλλεύς», στις 4 Φεβρουαρίου, στην λέσχη του, απέναντι από τον Άγιο Διονύσιο. Είχε επιτυχία. Οι πιο γνωστές ταβέρνες και μπυραρίες της εποχής ανταποκρίνονται στο κάλεσμα των ιδιωτών για το καρναβάλι.
Οι Βιταμίνες, η Ρωμάντζα, η Αρτινού, τα Τσαντσαίνια, ο Σταυριανός και άλλα καφέ και ταβέρνες διαθέτουν τους χώρους πλέον για αποκριάτικους χορούς. Απαγορεύονται όμως οι μάσκες.
Ακόμα και ο πρώτος χορός που έγινε στις 10 Φεβρουαρίου στο Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων» από το σωματείο «Φιλόπτωχο Ένωσις», οι συμμετέχοντες δεν φορούσαν μάσκες.
Ακολούθησαν τα πρώτα μεταπολεμικά «Μπουρμπούλια» που έγιναν στο τότε κτίριο της Φιλαρμονικής, στις 11 Φεβρουαρίου. Στις 25 Φεβρουαρίου «σπάει» και το ταμπού της μάσκας.
Μία ομάδα Πατρινών φορώντας μάσκες και μεταμφιεσμένοι κάνουν μεγάλο σαματά στο κέντρο της πόλης, παίζοντας σοκολατοπόλεμο και πειράζοντας τον κόσμο. Το όλο θέμα είχε κάνει αίσθηση, όμως στην ουσία επανέφερε την μάσκα και την μεταμφίεση.
Η μεγάλη παρέλαση της Κυριακής
Η παρέλαση γίνεται τελικά με πρωτοβουλία, πάντα των ιδιωτών, στις 11 Μαρτίου του 1951. Είναι η πρώτη μεταπολεμική παρέλαση. Παρελαύνουν έφιπποι άραβες και καουμπόιδες, παιδιά με μάσκες και ροκάνες στα χέρια τους, ενώ ακολουθεί η δημοτική μουσική που παίζει τα τότε καρναβαλικά εμβατήρια.
Στην παρέλαση υπάρχει ένας ξυλοπόδαρος με την μορφή σατανά, ενώ αίσθηση προκαλεί το άρμα της βασίλισσας της Αποκριάς, πλαισιωμένο με έφιππους Άραβες (ήταν αυτό που πήρε και το πρώτο βραβείο, μαζί με το άρμα των μουσικών σωματείων).
Υπάρχουν όμως και άλλα άρματα. Το άρμα του Βασιλιά Καρνάβαλου (έξι μέτρα περίπου, δεν άρεσε αν κρίνουμε από τα δημοσιεύματα της εποχής), το άρμα των δύο μουσικών σωματείων, η μασκαράτα, το άρμα της γόνδολας, το άρμα της ταβέρνας και τρία άρματα χορηγών (της εταιρίας κλωστών Ελέκος, της Αμερικάνικον και της εταιρίας ραδιοφώνων RCA).
Ακολουθεί ένα ζωντανό γαϊδουράκι που σέρνει πίσω του ένα δήθεν θησαυρό, μέσα στο οποίο βρίσκεται ο γνωστός τότε γραφικός τύπος σε όλους τους Πατρινούς Σιμεών, στη συνέχεια ένας χωριάτικος γάμος με την γαμπρό και την νύφη να την συνοδεύουν γύφτοι με νταούλια και τέλος τα αυτοκίνητα του σοκολατοπόλεμου.
Η παρέλαση είχε μεγάλη επιτυχία. Μεγάλη επιτυχία είχε και η εκδήλωση που έγινε το βράδυ της ίδιας μέρας με την παρέλαση των αρμάτων από τον δρόμο της Αγίου Νικολάου, συνοδεία μεταμφιεσμένων που κρατούσαν δάδες και φανούς και την καύση του βασιλιά καρνάβαλου στην πλατεία Γεωργίου.
Την επόμενη μέρα οι εφημερίδες γράφουν με κολακευτικά λόγια για τις εκδηλώσεις που παρακολούθησαν, με την επιτυχία του πρώτου μεταπολεμικού καρναβαλιού να δικαιώνει όσους επέμεναν στην αναβίωση του, σε τόσο δύσκολους καιρούς.
Η Πάτρα είχε προχωρήσει σε μία «εξόρμηση χαράς» (όπως έγραψαν οι τότε εφημερίδες), σε μία χώρα που πραγματικά πεινούσε. «Η επιτυχία του πρώτου μεταπολεμικού καρναβαλιού ήταν αποφασιστική για την τύχη του θεσμού» γράφει ο Νίκος Ε. Πολίτης και έγινε χάρη σε ιδιώτες.
Την επόμενη χρονιά, από το 1952 και μετά μπήκε και ο Δήμος στην διοργάνωση, με το Πατρινό καρναβάλι να παίρνει την πορεία που όλοι γνωρίζουμε τα χρόνια που ακολούθησαν, φτάνοντας ως τις μέρες μας. Μακάρι λοιπόν το Πατρινό Καρναβάλι του 2016 να αποτελέσει και αυτό μία πηγή χαράς, σε μία πόλη, σε μία χώρα που υποφέρει, όπως και τότε.
(Πηγή: Νίκος Πολίτης, «Το Καρναβάλι της Πάτρας», Αχαϊκές Εκδόσεις)
Φωτογραφίες από καρναβάλια και χορούς της δεκαετίας του '50
